Sienicki Szczepan (zm. po 1792), burgrabia różański, autor traktatu w obronie liberum veto.

W r. 1764 S. ogłosił Sposób nowo obmyślony konkludowania obrad publicznych. Tom I z datą 24 I został wydany w drukarni prymasowskiej w Łowiczu, tom II – u jezuitów w Warszawie (20 VIII), tom III (4 XII) – znów w Łowiczu. Zarówno miejsce druku, jak i deklaracja autora, iż to prymas Władysław Łubieński, któremu dwa pierwsze tomy zostały zadedykowane, zachęcał go do ogłoszenia pracy, każą się domyślać związków S-ego z prymasem. Sprzeciwiając się propozycji Stanisława Konarskiego głosowania większością, autor skoncentrował się na wskazaniu sposobów, które pozwalałyby skorzystać z przywileju liberum veto wyłącznie dla dobra powszechnego. Proponował wprowadzenie «systemu neutralistów», tzn. wyłonienie zarówno w izbie poselskiej, jak w senacie grupy osób, której nie wolno byłoby opowiadać się ani za, ani przeciw zgłaszanemu projektowi. Gdyby przeciw projektowi, za którym w pierwszym głosowaniu opowiedziała się kwalifikowana większość (9/10, a nawet tylko 6/7), ktoś zgłaszał veto, zadaniem neutralistów byłoby przekonać izbę o jego sensie lub bezzasadności; po tym arbitrażu odbywałoby się drugie głosowanie. Jeśli veto zgłoszone zostałoby ponownie, trzecie wotowanie miało rozstrzygać ostatecznie. W wypadku odmiennej decyzji izby poselskiej i senatu S. radził uznać za wiążącą łączną liczbę głosów obu izb. S. wykluczał przy tym możliwość zrywania zarówno sejmów (protest dotyczyć miał wyłącznie jednego projektu), jak sejmików.

S. bronił także drugiego filaru wolności, wolnej elekcji, dokonywanej viritim. Mniejszy konserwatyzm ujawniał w sprawach społecznych. Potępiał «uciemiężenie» pospólstwa, ostrzegał przed przerzucaniem wszystkich podatków na mieszczan i chłopów, wreszcie opowiadał się za obciążeniem dóbr dziedzicznych. Za sprawę najważniejszą uważał aukcję wojska, która powinna poprzedzić wszelkie inne reformy. Przypisując źródło wynaturzeń ustrojowych przewadze panów nad szlachtą, S. był przeciwny okrojeniu monarszej prerogatywy rozdawniczej i nominacyjnej, a w królu widział jedyną siłę zdolną do poskromienia «swawoli». Trzeci tom swego dzieła dedykował Stanisławowi Augustowi. Sposób zaowocował rekomendacją autora do «chleba dobrze zasłużonych» z sejmiku poselskiego ruskiego (S. został w instrukcji nazwany obywatelem tej ziemi) przed sejmem elekcyjnym. W l. 1776–89 S. był «gazeciarzem», który za opłatą przesyłał z Warszawy gazety oraz inne teksty drukowane, a także gazetki pisane. W listopadzie 1778 oferował m.in. diariusz sejmowy własnego pióra. Upominając się o zaległe wypłaty, uzasadniał ich pilność tym, że «na bruku z grosza żyje». W r. 1789 miał jakąś sprawę w Trybunale Kor. w Piotrkowie.

Dn. 16 I 1793 S. zgłaszał Szczęsnemu Potockiemu chęć pomocy w pracach nad formą rządu, prosząc o pokrycie kosztów swej podróży do Grodna i zapewniając, że ma gotowy projekt wolnej elekcji królów polskich. Powoływał się przy tym na zasługi w domu ojca adresata, Franciszka Salezego Potockiego. Dalsze losy S-ego nie są znane.

Katalog koresp. Działyńskich, Zamoyskich; – Grześkowiak-Krwawicz A., Rara avis czy wolni wśród wolnych?, w: Trudne stulecia. Studia ofiarowane Jerzemu Michalskiego…, W. 1994; Kisielewski W. T., Reforma książąt Czartoryskich na sejmie konwokacyjnym roku 1764, Sambor 1880 s. 96–105; Konopczyński W., Polscy pisarze polityczni XVIII wieku, W. 1966; tenże, Stanisław Konarski jako reformator polityczny, w: tenże, Mrok i świt, W. 1911; – AGAD: Arch. Radziwilłów, Dz. V 14289, tzw. Metryka Lit. IX 144 k. 42v; B. Jag.: rkp. 7598, 8892; B. Narod.: rkp. 6917/IX; B. Ossol.: rkp. 6851.

Zofia Zielińska